Lịch sử Châu Âu Nữ quan

Princesse de Lamballe - một Thị tùng cho Vương hậu Marie Antoinette.

Trong các quốc gia Châu Âu, vai trò tương tự Nữ quan có thể kể đến 「Lady-in-waiting」 hay 「Court lady」, có thể dịch theo Hán Việt như là Thị tùng (侍從) hay Nữ thị (女侍), tức "Những người hầu gái túc trực và hộ tống", họ đều là những người kề cận Nữ vương, Vương hậu hoặc Công chúa.

Khác với Đông Á, khái niệm Nữ hầu ở cung đình Châu Âu lại được tạo ra nhằm phục vụ Nữ quân chủ hoặc Vợ của quân chủ hơn là bản thân quân chủ, đây là bởi vì các Quân chủ là nam đều có hầu cận cũng là nam giới, tách bạch ra khỏi các hầu cận của vợ mình. Từ thời đại Đế chế Carolus còn hưng thịnh vào thế kỉ 9, nhà thần học Hincmar đã mô tả cung đình Charles Hói trong cuốn De Ordine Palatii, mô tả triều thần đều được chi phối bởi nhà Vua cùng vợ mình. Khoảng thế kỉ 12, các Vương hậu nước Pháp đã xuất hiện những đoàn tùy tùng của riêng mình, trong đó cơ số Thị tùng đều là nữ giới quý tộc, hình thành khái niệm "Lady-in-waiting" trong văn hóa phương Tây. Thời kỳ này, "Lady-in-waiting" đúng nghĩa chỉ là các cô hầu phụ việc. Sang thời kỳ Phục hưng, vai trò của phụ nữ được nhìn nhận khác đi, nên các "Lady-in-waiting" cũng đột ngột có sự thay đổi trong cơ chế xã hội. Triều đình của Công quốc Burgundy đã phát triển phức tạp hóa hệ thống Thị thần, ảnh hưởng khắp Châu Âu qua Vương quốc Pháp, một nhóm phụ nữ hầu cận của Nữ vương và Vương hậu dần được khuếch đại mạnh mẽ nhằm tạo nên sự rực rỡ của vương triều. Trong thời kỳ hưng thịnh, triều đình Pháp chế định ra rất nhiều chức vụ cùng địa vị cho các "Lady-in-waiting", khiến toàn bộ cung điện luôn có vẻ hào nhoáng tấp nập.

Sang thế kỉ 19thế kỉ 20, các cung đình Châu Âu bước sang thời kỳ chứng kiến nền quân chủ thoái trào, buộc họ phải bỏ đi những sự hào nhoáng không cần thiết, các vai trò của "Lady-in-waiting" giới hạn ở tham vấn lễ nghi.

Vai trò của các "Lady-in-waiting" tại triều đình Châu Âu rất đặc thù, họ đều xuất thân từ tầng lớp quý tộc, ngoại quốc hoặc bản địa, chuyên phục vụ như một người bạn cho Nữ vương, Vương hậu và các Vương nữ xuất thân từ vương thất. Xuất thân của các "Lady-in-waiting" chỉ yêu cầu phải thấp hơn người mà mình phục vụ, và địa vị của đại đa số trong họ khác kiểu hầu hạ như người hầu (cung nữ), mà thiên về kiểu thư ký riêng hơn. Dĩ nhiên trong đoàn tháp tùng của Vương hậu hay Nữ vương (tiếng Anh là The Queen's Household) vẫn có những nữ phục vụ đúng nghĩa chuyên hầu hạ những việc tay chân, và họ được gọi là Domestic worker hoặc 「Chambermaid」. Tầng lớp "Chambermaid" này đại đa số là chưa có gia đình, họ hiện diện trước bà chủ rất khiêm tốn, đều làm việc ở nhà kho hoặc nhà bếp vì thân phận trung lưu hoặc dân thường, và họ chỉ phục vụ với tư cách "bên cạnh" với các bà chủ ở gia đình quý tộc. Việc hầu cận Vương hậu, Nữ vương cùng Công chúa đều do "Lady-in-waiting" thống lĩnh.

Các vị "Lady-in-waiting" hầu hạ bà chủ của mình dù chưa kết hôn hoặc đã kết hôn, việc họ có tiếp tục ở bên cạnh phục vụ hay không đều do bà chủ của mình quyết định. Không ít "Lady-in-waiting" sau khi kết hôn vẫn tiếp tục vai trò hầu cận, như Kat Ashley của Nữ vương Elizabeth I của Anh. Với các "Lady-in-waiting" chưa kết hôn, họ thường có gian phòng riêng trong triều đình, vì triều đình Châu Âu trước thế kỉ 19-20 là những dãy lâu đài lớn với rất nhiều phòng ốc. Với các "Lady-in-waiting" đã kết hôn, bà chủ có thể sẽ ban cho họ Dinh thự hoặc gia trang gần đó để họ vừa có cơ ngơi riêng, lại vừa có thể hầu cận mình. Đôi khi những "Lady-in-waiting" có vai trò quan trọng cũng sẽ tiếp tục được vời vào ở hẳn trong triều đình, hoặc họ sẽ chấm dứt vai trò "Lady-in-waiting" như một dạng nghỉ hưu. Phần lớn công tác của họ đều do bà chủ định đoạt.

Vấn đề lương bổng của "Lady-in-waiting" tại Châu Âu là không bắt buộc, bởi vì gia cảnh quý tộc của phần lớn bọn họ đã ngầm định ra rằng bọn họ không thiếu thốn đến mức cần lương bổng như hệ thống Đông Á. Tất nhiên nếu bà chủ vui lòng, các "Lady-in-waiting" vẫn có thể thừa hưởng những điều khoản trợ phí hằng năm (tiếng Anh gọi là pension), phần nhiều là cho những người đã có gia đình và thật sự được bà chủ yêu thích.

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Nữ quan http://www.encyber.com/search_w/ctdetail.php?maste... http://100.nate.com/dicsearch/pentry.html?s=K&i=25... http://sankhau.com.vn/news/lich-su-va-dac-diem-ngh... http://phunutoday.vn/blog-nguoi-noi-tieng/tham-cun... https://erenow.net/biographies/elizabethofyork/15.... https://ctext.org/wiki.pl?if=gb&chapter=780426 https://zh.wikisource.org/wiki/%E5%AE%8B%E6%9B%B8/... https://zh.wikisource.org/wiki/%E6%96%B0%E5%94%90%... https://zh.wikisource.org/wiki/%E8%88%8A%E5%94%90%...